سوء ظن در محیط خانواده
از جمله آفتهای ویرانگر باغ سرسبز زندگی، سوءظن و بدگمانی افراد خانواده نسبت به یکدیگر است.
شرط داشتن یک زندگی ایدهآل و موفق، مصونیت در برابر گمانهای بد است. سوءظن، همچون طوفان تکان دهندهای، ستونهای استوار یک زندگی را متزلزل میسازد. این صفت رذیله که نوعی بیماری روحی تلقی میشود، گاه تا جایی پیش میرود که امنیت افراد خانواده را در افکار یکدیگر از بین میبرد؛ به گونهای که اگر با منطق صحیح و بینش درست حل نشود، افراد را تا عمق ضلالت و پستی پیش خواهد برد.
از نظر دین مبین اسلام نیز گمانهای نادرست، گناه شمرده میشود. قرآن، به صراحت مؤمنان را از این رذیله اخلاقی برحذر میدارد:
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا اجْتَنِبوا کَثیرا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ. حجرات : ۱۲
ای مؤمنان، از بسیاری از گمانها بپرهیزید که پارهای از آنها گناه است.
هر یک از رذایل اخلاقی، ساخته ذهن و افکار آدمیاند. سوءظن نیز ناشی از وسوسه فکری و مسلط شدن افکار شیطانی بر عقل انسان است. افراد ناصالح و دروغگو نیز در گستردن دامنه سوءظنها بسیار مؤثرند. وقتی فردی در خانواده دچار سوءظن میشود، بیشک ایمان در قلبش زایل میگردد و شک و تردید در دلش نفوذ میکند.
چون مؤمن برادر ایمانیاش را متهم سازد؛ یعنی در حق او گمان بد برد، ایمان در قلب او ذوب میشود، همچنان که نمک در آب ذوب میگردد.
سوءظن، برگهای دفتر زندگی را زرد و خزان زده میسازد و سایه شوم خود را بر کانون گرم خانوادهها میاندازد. در ادامه این گفتار، به ابعاد، منشأ و سرچشمه سوءظن و بدبینی در خانواده میپردازیم.
ابعاد سوءظن و بدبینی در خانواده :
زندگی، آشیانهای است که تنها بر شاخههای درخت عشق، صداقت و خوشبینی استوار خواهد بود. خانواده زمانی سالم خواهد ماند که دستخوش طوفان سوءظن و بدبینی قرار نگیرد. اما اینکه چگونه یک خانواده مورد هجوم شبههها و تفکرات غلط قرار میگیرد، از سه ناحیه قابل بررسی است:
۱. سوءظن و بدگمانی در روابط همسران؛
۲. سوءظن والدین به فرزندان؛
۳. سوءظن فرزندان به والدین.
هر یک از این سوءظنها، میتوانند به تنهایی در محیط خانواده منشأ بسیاری از مشکلات و نابسامانیها باشند و وحدت و همبستگی بین افراد خانواده را از میان خواهند برد.
سوءظن در روابط همسران :
خداوند متعال انسان را آفرید و به او قدرت اندیشیدن و درست تصمیم گرفتن را عطا فرمود تا در کوره راههای زندگی به مدد عقل و درایت خویش، صراط مستقیم را بپیماید. و از قرار گرفتن در دست پندارهای غلط به دور ماند.
برای دریافتن اینکه، در زندگی مشترک چگونه بین زن وشوهر، سوءظن و بدگمانی رایج میشود و عرصه زندگی را بر آنها تنگ میسازد، باید در اندک اختلافات و تضادهای سلیقهای آنها جست و جو کرد و این ناشی از پرورش یافتن هر یک در محیط خانوادگی متفاوتی است. بیشتر همسرانی که دچار مشکل روحی روانی سوءظن، به ویژه در آغاز زندگی مشترک میشوند، خود نیز در ابتدا خواهان چنین نوع نگرش و روش و زندگی نبودهاند. اگر پای درد دلهای آنها بنشینیم، خواهیم فهمید که بیشتر آنان در آغازین سالهای زندگی مشترک، به علت عدم شناخت صحیح از یکدیگر، طعمه دام وسوسهانگیز سوءظن شدهاند.
عوامل پیدایش سوءظن بین زن و شوهر :
الف) گاهی علاقه و عشق شدید زن و شوهر به همدیگر، عاملی میشود برای سوءظن. مثلاً چون مرد، همسرش را خیلی دوست دارد و او را تنها متعلق به خود میداند، از اینکه با دیگری صحبت کند، عذاب میکشد و یا مانع فعالیتهای اجتماعی او میشود. در واقع، به نوعی سرکوب کردن حس اعتماد و استقلال در شخصیت زن صورت میگیرد. اینجاست که اگر زن در نوع سلیقه، رفتار و گفتار در خانه و در اجتماع، مطابق خواسته شوهرش عمل نکند، بدگمانی و سوءظن میان آن دو را در پی خواهد داشت.
ب) گاه کسانی وقتی وارد زندگی مشترک میشوند، متوجه میگردند که طرف مقابل از لحاظ سلیقه و نگرش با ذهنیت ایدهآل او متفاوت است و این، باعث ایجاد حس نفرت و بدبینی در افکار شخص مقابل میشود و با گذشت زمان به خیالپردازی و درونگرایی و سرانجام به گمانهای ناروا و سوءظن میانجامد.
ج) نوع تربیت خانوادگی، در تعیین مسیر زندگی مشترک نقش بسزایی دارد. اگر محیط خانوادگی پیش از ازدواج، مثبت نگری، امنیت و حس اعتماد را در طول زندگی تقویت نکرده باشد و در الگوپذیری از پدر و مادر، فقط به نکات منفی زندگی توجه شده باشد، زندگی مشترک چنین زوجهایی به بدگمانی ختم میشود. آنها پیوسته نکات منفی یکدیگر را میبینند و برداشتهای نادرست آنها از عملکرد یکدیگر و عدم ارتباط کلامی صحیح بین آنها، باعث بروز حس بدبینی میشود.
د) گاهی دخالتها و حسادتهای بیجا از سوی اطرافیان و خبرها و تحلیلهای دروغین آنها، در ایجاد حس بدبینی و سوءظن همسران کاملاً مؤثرند. در واقع، افرادی که در زندگی مشترک دیگران دخالت میکنند، مانند دوستان شیطان هستند که پذیرش آنها در زندگی مشترک، باعث بروز بسیاری از مشکلات میشود
گر دآوری مطالب : زهرا مجیدی