◄اختلال ناخن جویدن
ناخن جویدن یکی از اختلالاتی است که اغلب در کودکان و گاهی بزرگسالان دیده می شود این عمل مانند انگشت مکیدن به طور ناخودآگاه صورت می گیرد یعنی افراد مبتلا به این اختلال هنگام جویدن ناخن متوجه عمل خود نیستند . بعضی از افراد به جویدن ناخن و بعضی دیگر به جویدن اطراف ناخن می پردازند و عده ای هم هر دو عمل را انجام می دهند .
اما شروع این اختلال :
احتمالاً این اختلال از ۴ یا ۵ سالگی شروع می شود ولی در سنین ۸ تا ۱۲ سالگی بیشتر دیده می شود . بر اساس تحقیقات انجام شده ناخن جویدن بیش از سایر اختلالات در میان دانش آموزان مدارس شایع است و این اختلال در بین دخترها بیشتر از پسرها است . بر اساس تعریف های پزشکی، این عمل به افراد اجازه می دهد تنشهای عصبی خود را کاهش دهند و برایشان مثل آرامبخش عمل می کند این مشکل در افراد نشاندهنده نوعی اختلال ساده است که نوجوانان ناآرام با آن دست به گریبانند.
◄علت ناخن جویدن
ناخن جویدن ممکن است علتهای زیادی داشته باشد ولی مهمترین علت آن بدین قرار است:
به نظر روانشناسان کودکانی که ناخن های خود را می جوند : بی قرار ، مضطرب و … دارای انرژی زیادند و به طوریکه حتی در خواب نیز آرامش ندارند . این افراد مضطرب و عصبی در موقع صحبت کردن یا انتظار کشیدن با انگشتان خود و یا با وسیله ای دیگر بازی می کنند . عده ای دیگر نیز اعتقاد دارند که سوء تغذیه و کمبود ویتامین A در بعضی از کودکان ، آنان را دچار حالت عصبی می کنند که این امر موجب جویدن ناخن شود توسط فرد عصبی می شود .
ترس و دلهره از علتهای دیگر این اختلال است .
کودکانی که شاهد درگیری والدین خود هستند یا هنگام امتحانات مدرسه یا درس رسیدن معلم یا هنگام دیدن فیلم ترسناک ، دچار ترس و دلهره می شوند که برای تسکین خود ، ناخودآگاه شروع به جویدن ناخن می کنند همچنین این عمل در کودکانی که والدینشان ناآگاهانه و به بهانه های مختلف در آنها ایجاد ترس می کنند زیاد دیده می شود به عنوان مثال وقتی والدین به کودک خود می گویند اگر گریه یا اذیت کنی می گویم لولو تو را بخورد یا ترساندن او از دکتر و آمپول از شیوه های غلطی است که والدین برای ساکت کردن کودک اعمال می کنند . این شیوه های غلط می تواند سبب اختلالات زیادی از جمله ناخن جویدن شود .
چنانچه یک یا هر دو والدین ، عادت به ناخن جویدن داشته باشند احتمال آن که کودک آنها نیز به این عادت مبتلا شود بیشتر از کودکانی است که والدین آنها دچار این اختلال نیستند . کودکان می آموزند و می بینند که پدر و مادر آنها به هنگام ناراحتی این عمل ( جویدن ناخن ) را انجام می دهد از این رو یاد می گیرند برای رفع ناراحتی خود به این عمل بپردازند. بعضی از کودکان نیز این عمل را از دستان خود تقلید می کنند زیرا نفوذ دوستان بسیار زیاد است و ممکن است کم کم تحت تاثیر دوست خود قرار گیرد.
◄پیشگیری از ناخن جویدن
اولین باری که متوجه می شوید کودکتان ناخنهایش را می جود ، می توانید قبل از آنکه به یک عادت ریشه دار و تثبیت شده تبدیل شود ، یک برنامه پیشگیری عادت را جهت ترک این رفتار شروع نمایید . می توان با کوتاه کردن ناخنهای کودکتان از بروز این عمل جلوگیری کنید . ناخن های زبر و ناهموار کمتر کودک را جهت انجام این عادت اغوا می کند البته باید دانست سرزنش کردن یا مورد تمسخر قرار دادن کودکی که تازه ناخن جویدن شروع کرده می تواند انجام این عادت را افزایش دهد . بنابراین قبل از شروع هرگونه کشمکش که عملاً باعث شکست شما می شود ، سعی کنید از جهت دیگری به این مسئله نزدیک شوید به عنوان مثال می توان از روش تمجید استفاده کنید ، زمانی که کودکتان با دستهایشان کاری سودمند و سازنده انجام می دهند به آنها توجه کنید و به آنان بگویید از اینکه می بینید ناخنهایشان را نمی جوید ، شاد و خوشحال هستید و زمانی که این عادت را انجام می دهند ، آنان را نادیده بگیرید . همچنین می توانید برای کودکان من بالاتر ( حداقل ۵ ساله ) کار را با یک بحث متقاعده کننده درباره مضرات ناخن جویدن شروع کنید . به کودکان نشان دهید زمانی که ناخن زیاد جویده شود چقدر می تواند دردناک باشد ، به آنها بگویید که ناخن های جویده شده به ظاهر دستها صدمه می زند و کودکانی که دچار این عادت هستند زمانی که بزرگ شدند در پیش دوستانشان احساس خجالت خواهند کرد زیرا ناخن هایشان خیلی کوتاه و کلفت به نظر خواهد رسید !
◄روش درمان
بعضی از مادران می ترسند که جویدن ناخن سبب ناراحتی معده و بیماری کودکشان شود همچنین خوردن اطراف ناخن جلوه بدی دارد بنابراین به روشهای مختلف مانند : سرزنش ، تهدید ، تنبیه ، بستن و مالیدن مواد تلخ و بدمزه به انگشتانی که ناخن هایش جویده می شود متوسل می شوند تا کودک این عادت را ترک کند . اما باید دقت کنیم این اعمال نه تنها باعث ترک عادتش نشده بلکه او بیشتر به این عمل پرداخته و احتمالاً اختلالات دیگر نیز شده است . والدین باید بدانند جویدن ناخن ناخودآگاه و تحت فشار عصبی یا برحسب عادت صورت می گیرد و باید با توجه به علل و رفع آنها به درمان آن پرداخت پس والدین باید چه کارهایی انجام بدهند:
اول از همه باید به دنبال علت پرداخت که چه علتی باعث این عمل در کودک شد همچنین نباید انتظار داشته باشیم که یکباره این عادت ترک شود بلکه قدم به قدم باید جلو رفت.
چون ناخن جویدن ناخودآگاه و بر اثر فشار اضطراب درونی صورت می گیرد لذا باید عامل اضطراب را از میان برد .
اوقات فراغت فرد مبتلا را با فعالیتهای مورد علاقه او از جمله فعالیتهای هنری ، ورزشی پر کنید ، این فعالیتها می تواند در کم کردن و ترک این عادت موثر باشد.
هر بار که کودک در ترک عادتش موفقیتی بدست آورد او را تشویق کنید و این امر باعث می شود که در ترک عادتش تشویق شود.
کودک را به خاطر این عمل نترسانید و یا تنبیه نکنید و یا اینکه از داروهای تلخ و فلفل استفاده نکنید زیرا این اعمال باعث احساس گناهکاری و اضطراب در فرد می شود و باعث بیشتر شدن این عمل می شود و یا حتی ممکن است باعث بوجود آمدن اختلالات دیگر شود.
در مورد پیامدهای مثبت و منفی عادت ناخن جویدن ، با کودک صحبت کنید . با قرار دادن آینه در مکان هایی که کودک بتواند خودش را در حال ناخن جویدن ببیند ، آگاهی او را بالا ببرید و روش درمان بدین صورت است که : هر صبح و عصر پنج دقیقه را به انجام دادن این عادت در جلوی آینه اختصاص دهید . به کودکتان یاد بدهید در حالی که به آرامی دستهایشان را به طرف دهانشان می برند و شروع به ناخن جویدن می کنند خودشان را تماشا کنند زیرا ناخن جویدن عملی است که نمی توانید خودتان را در حین انجام آن ببیند . بنابراین ، این تمرین به کودکتان کمک می کند تا بفهمند که در چشم دیگران چگونه به نظر می آیند ، وقتی این تمرین را کودکان انجام می دهند باید آنان را متقاعد سازید تا با صدای بلند بارها و بارها بگویند که دیگر نمی خواهند بیشتر از این مرتکب این عمل شوند .
روش دیگر درمان این است که دقیقاً تشخیص دهید که کودکتان چه زمانی ناخن جویدن را شروع می کند ، سپس رفتارهای جدید را جایگزین آن کنید مثلاً به جای اینکه شروع به جویدن ناخن بکند به مدت یک دقیقه دستش را تکان دهد و یا شروع به نوشتن کند و یا نقاشی بکند و کارهای شبیه به آن انجام دهد . در آخر باید به این نکته اشاره کنیم که عادت ناخن جویدن سریع از بین نمی رود و احتیاج به زمان دارد .