اثرات جسمی و روانی ناشی از وقایع ، رویدادها و مشکلات را استرس گویند . هر رویداد زندگی و یا هر مشکلی که برا ی شما یا یکی از نزدیکان ، دوستان خانواده ،آشنایان و …. اتفاق می افتد و روی جسم و روان شما اثر می گذارد ، عامل استرس نامیده می شود .
بیماری های جسمی و استرس
عامل استرس علاوه بر اثرات روانی ، اثرات و پیامدهای جسمی متعددی نیز دارد . هیچ عضو یا ارگانی از بدن از اثرات آن مصون نیست .
عامل استرس می تواند روی هر دستگاهی از بدن اثرات زیانبار داشته باشد . بعضی ار این اثرات زودگذر است ، مثلاً وقتی شما در اثر شنیدن خبر ناراحت کننده ای دچار استرس می گردید ممکن است فشار خون شما بالا رفته و تعداد نبض شما افزایش پیدا کند ، احساس طپش قلب نمایید . احساس ناراحتی در ناحیه معده داشته و دچار سرگیجه ،سردرد ،تعریق و لرزش گردید .
اثرات زودگذر چندان مشکل آفرین نمی باشد .
اما آنچه اهمیت بیشتری دارد اثرات جسمی پایدار است . به عنوان مثال : بیماری های قلبی ،عرقی ، بیماری های پوستی ، بیماری های گوارشی ، بیماری های تنفسی ،سردردها .
عامل استرس ، فرد را مستعد ابتلای به بیماری های عفونی ( به ویژه عفونت های ویروسی ) و بیماری های سیستم ایمنی می سازد .
ثابت شده است کسانی که دچار بیماری های بدخیمی ( سرطان ) می گردند ، درمعرض عوامل استرس بیشتری قرار داشته اند . شاید هم ابتلا به عفونت های ویروسی ( نظیر سرماخوردگی ، آفت و تبخال ) و اختلالات گوارشی ( نظیر سوء هاضمه ، گاستریت یا زخم معده ) را بلافاصله به دنبال عامل استرس تجربه کرده باشید .
شیوه های مقابله با استرس
به دو طریق می توان با استرس مقابله کرد :
۱ . پیش بینی ، شناسایی و پیشگیری از استرس
۲ . سازگاری با استرس
در طریق اول باید سعی نمود ، رویدادهای زندگی را عادی نموده و تا آنجا که مقدور است ، جلوی وقوع آن را گرفت . بعضی از وقایع قابل پیش بینی و پیشگیری است .به چند نمونه در این زمینه توجه فرمایید .
– با رعایت دقیق قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی ،میزان حوادث رانندگی کاهش می یابد و خطر وقوع حادثه برای فردی که بیشترین رعایت مقررات را می کند . بسیار ناچیز است . استرس های مربوط به حوادث رانندگی شامل آسیب دیدگی ،قطع عضو ، خسارات مادی ،آسیب و یا فوت آشنایان و وابستگان ،شاهد صحنه تصادف بودن و یا شاهد مرگ دیگری بودن است ؛
-حتی الامکان از وام گرفتن ،قرض گرفتن و خرید اقساطی اجتناب کنید . فقط در شرایطی اقدام به آن کارها بکنید که از توانایی باز پرداخت اقساط آن کاملاً مطمئن باشید.
– در برنامه ریزی های روزانه ،هفتگی ،ماهانه و سالانه دقت کنید و زمان کافی برا ی انجام هر کاری را در نظر بگیرید . تعجیل در انجام کارها ، چند کار را توأم با هم انجام دادن ،سر وقت در قرارها حاضر نشدن ،به تاخیر افتادن کارهای روزانه ،دیر رسیدن به محل کار ،دیر وقت به منزل رسیدن و …. همگی استرس محسوب می شود ؛
– خودشناسی ، اصلاح رفتار ، بازنگری عملکرد و برخوردهای روزانه ،تعالی شخصیت ، خویشتن داری ، صبر و حوصله ،گذشت ،ایثار و …. مانع بروز بعضی از استرس های اجتماعی و خانوادگی می گردد . استرس هایی نظیر درگیری های لفظی ،عصبانیت ها ، پرخاشگری ها ناسازگاری ها ، اختلاف با همسایه یا همکار یا همسر ، کینه و نفرت همگی ناشی از عدم ،رعایت موارد فوق است ؛
– قناعت و صرفه جویی مانع بعضی از استرس های اقتصادی می گردد ؛
– صبر و حوصله و خویشتن داری در مواقع حوادث طبیعی و غیر طبیعی می تواند از تاثیرات استرس آمیز این گونه حوادث به میزان قابل توجهی بکاهد .
علیرغم تمهیدات ، باز هم بسیاری از حوادث و اتفاقات رخ می دهد که قابل اجتناب نیست .
بسیاری از مشکلات اقتصادی یا اجتماعی غیر قابل اجتناب است . بسیاری از عوامل ایجاد کننده رویدادهای استرس آمیز زندگی ، از کنترل فرد خارج است و یک نفر به تنهایی نمی تواند آن عوامل را رفع نماید و مانع بروز حادثه و استرس گردد . بنابراین ضروری است در درجه اول توکل بر خداوند داشته باشید و با صبر و حوصله به مقابله با استرس بشتابید .
در سازگاری با استرس چند نکته را باید در نظر داشته باشید :
– پرهیز از عجله ؛
– دوری از اضطراب و عصبانیت ؛
– صبر و حوصله ؛
– یافتن راه حل های منطقی ؛
– تسلیم شدن در برابر مشکلات ؛
– توکل به خدا و خود را به خدا واگذار کردن و تقویت صبر و پایداری ؛
– نرمش و ورزش منظم حداقا سه جلسه در هفته و هر جلسه حداقل به مدت نیم ساعت ؛
– مراقبه یا تمرین تمرکز و آموزش آرام سازی ؛
– لبخند و شادی ( خنده در مقابله با استرس معجزه می کند ) ؛
– اجتناب از عصبانیت و خصومت ؛
– استفاده از دوش آب سرد در واقع عصبانیت ؛
– در نظر گرفتن اوقات معینی در طول هفته برای استفاده از اوقات فراغت به نحو مطلوب ؛
– کار های هنری مورد علاقه ؛
– گفتگوی دوستانه و محبت آمیز با اعضای خانواده ؛
– مشورت با دیگران و اجتناب از تصمیم گیری عجولانه و فردی ؛
– اوقاتی را به خود ـ فقط به خود ـ اختصاص دادن ؛
– آموزش از طریق وسایل ارتباط جمعی .