مفهوم روش
دکارت در اثرش “گفتار در روش”، روش را راهی میداند که به منظور دستیابی به حقیقت در علوم باید پیمود. در عرف دانش، روش را مجموعه ی شیوهها و تدابیری دانستهاند که برای شناخت حقیقت و برکناری ازلغزش بهکار برده میشود. بهطور دقیقترروش به سه چیزاطلاق میشود:
۱- مجموعهءطرقیکه انسانرابه کشف مجهولات وحل مشکلات هدایت میکنند.
۲- مجموعهء قواعدی که هنگام بررسی و پژوهش در واقعیات باید به کار روند.
۳- مجموعهء ابزار یا فنونی که آدمی را از مجهولات به معلومات راهبری مینماید.
بدین قرار ملاحظه میشود که روش، لازمه ی دانش است و هیچ دانشی بدون روش قابل تصور نیست؛ اعتبار دستاوردهای هر دانش نیز، به روش یا روشهایی وابسته است که در آن، مورد استفاده قرار گرفته است .
تعریف علم:
علم فعالیتی است برای کشف متغیرهای مهم یا علم مجموعه ای از دانستنیهای مربوط به جهان است که با روش علمی بدست آمده و بصورتی منظم سازمان یافته است .
یکی از ویژگیهای مشترک علوم آن است که همه آنها برای حل مسائل مورد علاقه خود از فرایند زنجیره ای منظم بنام روش علمی استفاده می کنند . علوم از روش علمی استفاده می کنند و مسائل حل شدنی را مورد بررسی قرار می دهند بنابراین بررسی مابعدالطبیعه و دین و فلسفه که در مورد مسائل حل نشدنی از قبیل راز آفرینش است جزء روشهای علمی به حساب نمی آیند . ( البته برخی مسائل مانند تاثیر نیایش بر روی انسان حل شدنی است که با روشهای علمی انجام شده است)
تعریف تحقیق:
لغت “Research” که ما آن را تحقیق و پژوهش میدانیم از لغت فرانسوی “Recherchen” به معنای “Search back” گرفته شده. عملیترین قسمت لغت “Search” است که به معنای جستجوی دانش و نیز ایجاد دانش جدید میباشد .
تحقیق از نظر روششناسی : عبارت است از کاربرد روشهای علمی در حل یک مسئله یا پاسخگویی به یک سوال. “جان بست” معتقد است که بین اصطلاح تحقیق و روشهای علمی تفاوت وجود دارد و اشاره دارد که تحقیق دارای فرآیند رسمیتر و عمیقتر در اجرای روش تحلیل علمی است .
در واقع بطور خلاصه می توان گفت تحقیق مفهوم کلی تر و عمیق تر از روش علمی است که عبارت است از جست و جویی که بوسیله روشهای علمی انجام می شود و روش علمی بعنوان یک ابزار در خدمت تحقیق است .