این پرسشی است که توسط بسیاری از آموزگاران و والدین مطرح می شود اما متاسفانه جواب کوتاه، خلاصه و فراگیری برای آن وجود ندارد. زیرا نه تمام دانش آموزان کاملا مشابه یکدیگرند و نه مشکلات آن ها لزوما همسان است.
اولین قدم برای درمان این است که از طبیعی بودن کودک مطمئن شویم. یعنی اطمینان از این که کودک فاقد عقب ماندگی ذهنی و ضایعه مغزی بوده و به لحاظ روانی عادی است. برای اطمینان از طبیعی بودن کودک باید از متخصصین مربوطه کمک گرفت. اما این کار در مواردی ضرورت دارد که ما نشانه های کافی برای تردید در طبیعی بودن دانش آموز داشته باشیم. و گرنه کاری عبث و بیهوده و حتی مضر خواهد بود. دانش آموزی که در کلاس چهارم ابتدایی درس می خواند و با معدل های نسبتا خوبی کلاس های قبلی را گذرانده است، به طور حتم دارای هوش طبیعی است و نیازی به آزمون هوشی ندارد. اگر چنین دانش آموزی در تمام درس ها پیشرفت خوبی دارد و فقط در یکی دو درس مشکل جدی دارد، باز هم می تواند مطمئن بود که کودکی طبیعی بوده و نیازمند بررسی های هوشی نیست.
شاید این سئوال مطرح شود که اگر کودک ضایعه مغزی ندارد و به لحاظ هوشی و روانی نیز طبیعی است، پس چه دلایلی وجود دارد که در درس ریاضی با همسالان خود متفاوت بوده و با وجود تلاش زیاد، ریاضی را به خوبی یاد نمی گیرد؟ اگر این سوال واقعا برای شما هم مطرح شده باشد، قدم بسیار خوبی را برای شناخت و درمان برداشته اید. همه از زمان تولد تا دوره دبستان و دبیرستان گستره انبوهی از تجارب داریم. این تجارب موجب می شوند که تمام اعمال بدنی وذهنی که برای رشد ما لازم است، خود به خود انجام گیرند.ما اعمال بسیاری زیادی مثل نگاه کردن، حرکت های چشم، پریدن، سینه خیز رفتن، چنگ زدن، گرفتن، پرتاب کردن، مقایسه کردن و امثال آن را خود به خود انجام می دهیم. اما تعدادی از ما ممکن است برخی از تجارب مهم را که در یادگیری ما تاثیر به سزایی دارد، کسب نکرده باشیم. مثلا کودکانی هستند که بدون این که در کودکی سینه خیز رفتن را برای مدتی تجربه کنند، روی باسن راه می روند. این کودکان در واقع یک تجربه لازم و مهم را کسب نکرده اند. البته ممکن است بعدها تجربه های دیگری را کسب کنند که مشابه سینه خیز رفتن باشد، مثلا شنا کردن، و به این ترتیب چنین نقیصه ای را جبران نمایند. اما همیشه و لزوما این امر پیش نمی آید و فعالیتی که بتواند جایگزین سینه خیز رفتن شود صورت نمی گیرد. در چنین مواردی به دلیل نبود یک تجربه لازم، فرد دچار مشکلاتی در یادگیری خواهد شد.
ما تجربه های انبوه و گسترده ای داریم، تعدادی از این تجربه ها برای یادگیری و پیشرفت ریاضی لازم و ضروری است. وجود همین تجربه هاست که در تعامل با رشد مغز و ذهن، مفاهیم بنیادی راضی را برای ما قابل فهم می کند. تجاربی این چنین باید در دوران مختلف رشد و با ترتیب معینی صورت پذیرد. موفقیت در تشکیل مفاهیم در هر دوره برای موفقیت در ادراک مفاهیم دوره بعدی ضروری است. باید پلکان نردبان رشد را طی کنیم. بدون بالا رفتن از پله اول ما نمی توانیم پله های بعدی را طی کنیم. ممکن است یکی از مفاهیم بنیادی مربوط به پنج سالگی در کودک شکل نگرفته باشد و تنها به همان دلیل در دوره دبستان، راهنمایی و حتی دبیرستان دچار مشکل در فهم ریاضی شود.
در این کتاب شش پرسشنامه طرح شده که این پرسشنامه ها مربوط به گروه سنی یک سال تا پایان سن دبستان هست با پاسخ دهی به این پرسشنامه ها می توانیم وضعیت ذهنی فرزندمان را بسنجیم و سپس با کمک بازی ها و راهکارهای ارائه شده به حل مشکل بپردازیم.
پرسشنامه تشخیصی مربوط به توانمندی های کودک تا سه سالگی
۱- آیا مفاهیم کم، زیاد، بزرگ، کوچک را می داند؟
۲- آیا مفاهیم زیر، رو، بالا یا پایین را می داند؟
۳- آیا مفهوم فاصله، یعنی نزدیک و دور را می داند؟
۴- آیا مفهوم جلو، عقب را می داند؟
۵- آیا مفهوم عمق (گودی) را می داند؟
۶- آیا مفهوم کوتاه، بلند را می داند؟
۷- آیا می تواند مداد را در دستش بگیرد؟
۸- آیا می تواند مداد را در دستش به خوبی کنترل کند؟
۹- آیا می تواند علاوه بر کنترل مداد روی صفحات کاغذ خط بکشد؟
۱۰- آیا می تواند اشکال بسیار ساده را ترسیم کند؟
۱۱- آیا می تواند رسم یک خط عمودی را تقلید کند؟
۱۲- آیا می تواند یک خط عمودی رسم کند؟
۱۳- آیا می تواند یک خط افقی رسم کند؟
۱۴- آیا می تواند یک خط مارپیچ رسم کند؟
۱۵- آیا می تواند یک دایره رسم کند؟
۱۶- آیا می تواند صفحات کتاب را یکی یکی ورق بزند؟
۱۷- آیا می تواند جملات دو کلمه ای درست کند؟ مانند :بابا رفته، من غذا
۱۸- آیا می تواند جملات چند کلمه ای حاوی فعل درست کند؟
۱۹- آیا می تواند نسبتا با مهارت صحبت کند؟
۲۰- آیا حافظه کوتاه مدت دیداری او در حدی هست که آن چه را دیده تا ۳۰ ثانیه در ذهن نگه داری کند؟
۲۱- آیا حافظه کوتاه مدت شنیداری او در حدی هست که آن چه را شنیده تا ۳۰ ثانیه در ذهن نگه داری کند؟
۲۲- آیا می تواند بین مفهوم عدد ۱ یا اعداد بیش از یک تمایز قائل شود؟
۲۳- آیا به شنیدن قصه کوتاه علاقه نشان می دهد؟
۲۴- آیا می تواند به مدت چند دقیقه به داستان گویی گوش فرا دهد؟
۲۵- آیا می تواند یک داستان بسیار کوتاه بسازد؟
۲۶- آیا نام اشیای معمولی را می داند؟
۲۷- آیا اجزای صورت را می شناسد؟
۲۸- آیا اندام های بدن را می شناسد؟
۲۹- آیا می تواند به تنهایی راه برود؟
۳۰- آیا می تواند از پله ها بالا و پایین برود؟
۳۱- آیا می تواند با هر دو پا، بالا و پایین بپرد؟
۳۲- آیا می تواند برای یک لحظه روی یک پا بایستد؟
۳۳- آیا به اندازه کافی چهار دست و پا رفته است؟
۳۴- آیا به اندازه کافی سینه خیز رفته است؟
۳۵- آیا به محرک های صوتی پاسخ می دهد؟
۳۶- آیا می تواند اشیا را با چشم تعقیب کند؟
۳۷- آیا حرکات دست و پا هماهنگی دارند؟
۳۸- آیا می تواند چند بلوک پلاستیکی را روی هم قرار دهد؟
۳۹- آیا می تواند با بلوک های پلاستیکی یک پل بسازد؟
۴۰- آیا می تواند اشیا را پرتاب کند؟
۴۱- آیا می تواند برخی از رفتارها را تقلید کند؟
۴۲- آیا می تواند اشیا را روی زمین بکشد؟
۴۳- آیا می تواند اشیا را هل دهد؟
۴۴- آیا می تواند مهره های سوراخ دار را به نخ بکشد؟
۴۵- آیا می تواند کاغذ را با قیچی برش بزند؟
۴۶- آیا می تواند با استفاده از خمیر، توپ گرد یا چیزی شبیه سوسیس درست کند؟
۴۷- آیا می تواند دو سه قدم لی لی کند؟
۴۸- آیا می تواند مدتی به صورت جمعی یعنی سه یا چهار نفره بازی کند؟
۴۹- آیا به اندازه کافی شادابی و کنجکاوی دارد؟
بعد از این که کودک را به کمک پرسشنامه تشخیصی مورد ارزیابی قرار دادیم، موارد ناتوانی وی را شناسایی کرده برای بازپروری آن یک برنامه آموزشی طراحی می کنیم. ممکن است این سئوال پیش آید که در این پرسشنامه مواردی وجود دارد که به ریاضی ارتباطی ندارد، در برابر این پرسش باید گفت که انجام عملیات و حل مسائل ریاضی نیازمند توانمندی های متعددی است که اگرچه به ظاهر در حیطه ریاضی قرار نمی گیرد اما پیش نیاز آن هستند و در صورت ناتوانی در این پیش نیازها کودک قادر به یاد گرفتن ریاضی نخواهد بود. مثلا اگر کودک نتواند داستانی را برای چند دقیقه گوش دهد، توانایی تمرکز و گوش کردن به درس ریاضی را نخواهد داشت، یا اگر تواند اشیا را با چشم تعقیب کند، قادر به تعقیب چشمی اعداد و بالا و چپ و راست نخواهد بود. بنابراین موفقیت در درس ریاضی مستلزم توانمندی های مختلفی است که ممکن است در ابتدای امر ظاهرا بی ارتباط با ریاضی تصور شود. اما مربی مجرب به اهمیت آن ها وقوف کامل دارد.
به نقل از کتاب درمان اختلالات ریاضی
1 دیدگاه
مهدیس
عالییییییییییییییییییییییییییییییی