زایمان یکی از بزرگترین حوادث زندگی یک زن باردار و زمان خاصی از نظر جسمانی و احساسی برای مادر و نوزاد است که اگر چه فرآیندی طبیعی به شمار میرود ولی بالقوه خطرناک میباشد.
بنا به تعریف انجمن بینالمللی مطالعه درد، درد احساسی ناخوشایند و تجربهای ذهنی- عاطفی است که با آسیب بافتی همراه میباشد، در حالی که انواع دیگر درد نشانه آسیب است، اما درد زایمان با دیگر دردها تفاوت دارد و ناشی از آسیب یا بیماری نیست.
درد زایمان درد حادی است که به سرعت افزایش مییابد و تحت تأثیر مجموعهای از عوامل فیزیولوژیک، روانی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی قرار دارد.
روشهای غیر دارویی کنترل درد از اجزای مهم مراقبتهای مامایی بوده و در بسیاری از زنان انتخاب اول میباشد.
یکی از زیباترین، دلنشینترین، جذابترین و طبیعیترین موسیقیها، موسیقی روح افزای تلاوت قرآن کریم میباشد .آنچنان شفا و آرامشی در نهاد این تحفه آسمانی نهفته است که آفریننده اش خود درباره آن چنین می گوید : «و ما آنچه از قرآن فرستادیم، شفاء و رحمت برای اهل ایمان است»
تاثیر شگرف این نعمت الهی در درمان دردها تا جایی است که برخی از کشورها و مجامع دنیا برای درمان بیماریهای روحی و جسمی بیماران به دعا و قرآن روی آوردهاند. بگونه ای که هم اینک به لحاظ علمی نیز ثابت شده است که شنیدن صوت قرآن کریم، میتواند تنشهای روانی را در انسان کاهش دهد.
بر اساس تحقیقات صورت گرفته در آمریکا ثابت شده، گوش کردن به صوت ترتیل قرآن کریم، تغییرات فیزیولوژیکی در سیستم عصبی انسان ایجاد میکند و تنشهای شدید روحی را کاهش میدهد. تاثیر آرامبخش شنیدن قرآن کریم در افراد عصبی و پرتنش به حدی است که ۹۷% این مشکلات کاهش مییابد. جالبتر آنکه این نتایج مثبت در حالی به دست آمده است که بسیاری از این افراد حتی با زبان عربی آشنا نبوده و متوجه مفهوم آیات نمیشدند.
در همین راستا، پایگاه اینترنتی «میدل ایست آن لاین» هم گزارش داد، کسانی که تسلط به زبان عربی ندارند نیز با شنیدن آیات قرآن به آرامش میرسند و این به علت تاثیر فیزیولوژیکی آن بر سیستم عصبی آنهاست.
پژوهشهای انجام شده نشان میدهد که غده تالاموس به عنوان مهمترین غده در مغز انسان، محرکهای صوتی را به وسیله سیستمهای عصبی دریافت و در کنار حافظه و تخیل به آنها پاسخ میدهد. غده هیپوفیز نیز که از غده تالاموس فرمان دریافت میکند به محرکهای صوتی پاسخ میدهد و موجب بروز ترشحاتی میشود که نتیجه آن آزادسازی ماده آرامبخشی به نام آندروفین خواهد بود. با توجه به اینکه مهمترین اثر ماده مزبور، تسکین درد در انسان است به سادگی میتوان به ارزش قرآن درمانی پی برد که عملا موجبات آزادسازی ماده آندروفین را فراهم میسازد. همان مادهای که علاوه بر تسکین درد باعث انبساط و شادی در انسان میشود.
برای بهتر گوش دادن به قرآن دو مطلب را باید به خاطر سپرد: ۱- صدای قرآن در حدی باشد که شنونده با آن راحت باشد ۲- فرد خود را تسلیم قرآن کند.
با توجه به اهمیت توجه به امر زایمان بیدرد و کاهش میزان سزارین مطالعه مروری فوق با هدف بررسی تاثیر آوای قرآن کریم بر روی درد زایمان انجام شده است.
در زمینهای اثرات صدا درمانی تحقیقات دیگری نیز انجام شده است که از آن جمله میتوان به مطالعهی طهماسبی (۱۳۷۷) در تعیین اثر صوت قرآن بر درد زایمان اشاره کرد. نتایج مطالعهی وی حاکی از آن بود که استماع قرآن سبب کاهش درد زایمان میشود. میر مولایی نیز در مطالعهای به بررسی اثر آوای قرآن کریم و موسیقی بر شدت درد در فاز فعال مرحله اول زایمان در زنان نخستزا پرداخت و یافتههای تحقیق وی نشان داد که آوای قرآن کریم و موسیقی هر دو در مقایسه با گروه شاهد میتوانند حداقل تا چهار ساعت اول فاز فعال، باعث کاهش درد زایمان و راحتی بیشتر مادر و کوتاهی مدت زایمان شوند که البته صوت قرآن موثرتر بود.
نتایج مقاله ایوان بقا بر روی مراجعین مراکز آموزشی در مانی زنان و مامایی تبریز در سال ۱۳۷۵ نشان داد که در گروه با آوای قرآن در روز اول بعد از عمل سزارین کاهش درد معنیدار بود.
نتیجهگیری
آوای قرآن کریم بهعنوان یک موسیقی عرفانی از بعد اعجاز بیانی بر حالات روحی و روانی انسان تاثیرگذار است. لذا با توجه به نتایج این مقاله میتوان از آوای قرآن کریم بهعنوان یک روش درمانی غیر دارویی سودمند برای تاثیر درد زایمان و انجام زایمان ایمن استفاده نمود.
منبع :انجمن متخصصین زنان و مامایی ایران