نگاه متخصص تغذیه و فوقتخصص بیماریهای عفونی اطفال به سوژه «میزگرد تغذیه» : تا پایان ۶ ماهگی؛ فقط شیر مادر
توصیهها و هشدارهای دکتر سیدعلی کشاورز :
سلامت: بهترین زمان شروع تغذیه تکمیلی کودک چه زمانی است؟
پایان ۶ماهگی، به طور استثنا اگر شیر مادر پاسخگوی نیاز کودک نباشد و وزنگیری مناسب نباشد، معمولا از پایان ۴ماهگی غذای کمکی را شروع میکنیم زیرا زود شروع تغذیه تکمیلی، خطر حساسیت غذایی و از بین رفتن پرزهای دستگاه گوارش را همراه دارد و به هیچ عنوان توصیه نمیشود غذای کمکی زودتر از پایان ۶ ماهگی شروع شود.
سلامت: مهمان «میزگرد تغذیه» این هفته مادری است که به اصرار اطرافیان ۲ ماه زودتر غذای کمکی را برای فرزندش شروع کرده و برخلاف انتظار این کار باعث کند شدن روند رشد کودکش شده است، چرا؟
تا پایان ۶ ماهگی هیچ ماده خوراکیای به اندازه شیر مادر برای کودک مفید و مغذی نیست و وقتی با ماده خوراکی دیگر جایگزین شود روند رشد کودک کند میشود. وقتی وزنگیری کودک خوب است و با شیر مادر سیر میشود لازم نیست تا پایان ۶ ماهگی به جز شیر مادر ماده خوراکی دیگری به کودک داده شود.
سلامت: غذای کمکی را چطور و چگونه باید شروع کرد؟
از پایان ۶ ماهگی، ۵ تا ۷ روز اول فرنی با آرد برنج را شروع میکنیم. آرد گندم ممکن است حساسیت ایجاد کند. ۵ تا ۷ روز دوم معمولا مغز بادام را به فرنی اضافه میکنیم و حریره بادام به کودک میدهیم. از هفته سوم پوره سیبزمینی که با سیبزمینی پخته، شیر و کره تهیه شده داده میشود. پایان هفته چهارم سوپ سبزی بدون نمک و چاشنی و بدون هویج و اسفناج داده میشود. از ابتدای ماه هشتم ۲ قاشق مرباخوری ماست شیرین و زرده تخممرغ آبپز که با کره نرم شده به کودک داده میشود و کمکم طی ۱ تا ۲ ماه به یک زرده کامل میرسد. از هفتههای بعد آبمیوههایی مانند سیب و لیموشیرین به کودک داده میشود. بهتر است کودک در سال اول میوههایی مانند نارنگی و پرتقال نخورد. البته در شروع تغذیه تکمیلی غذاها را یکییکی به کودک میدهیم تا علاوه بر آشنا کردن او با طعمهای مختلف، اگر حساسیت غذایی داشت آن را تشخیص دهیم.
سلامت: از چه زمانی میتوان به کودک غذای سفره داد؟
از پایان ۸ ماهگی میتوان از قسمت نرم غذای سفره بدون نمک و چاشنی به کودک خوراند. غلظت فرنی و پوره ابتدا باید کم باشد و بهتدریج که کودک وارد ۹ماهگی میشود و جویدن را یاد میگیرد، میتواند غذاهای سفت و جامد بخورد. البته سفیده تخممرغ و عسل بهدلیل اینکه ممکن است حساسیت غذایی ایجاد کنند نباید به کودک داده شود. کودک تا یک سالگی قدرت تحمل پروتئین شیر گاو را هم ندارد و در تهیه فرنی و حریره بادام باید از شیر پاستوریزه و آب به نسبت مساوی استفاده کرد.
سلامت: چه زمانی غذای جامد غذای اصلی است و شیر مادر حکم غذای کمکی را دارد؟
در سال اول شیر مادر غذای اصلی کودک است. اگر غذای کمکی درست شروع شود و تنوع کافی داشته باشد، کودک در پایان یک سالگی غذاخور میشود و در سال دوم شیر مادر نقش کمکی دارد. بنابراین پس از یک سالگی باید سعی شود ابتدا به کودک غذا و بعد شیر داده شود. همچنین از سال دوم میتوان به کودک شیر پاستوریزه داد. قطره آهن و AD باید تا پایان ۲سالگی به کودک داده شود. اگر کودک رشد خوبی نداشت، ممکن است متخصص اطفال برای بهبود رشد او روی یا مولتیویتامین نیز تجویز کند.
نگاه فوقتخصص بیماریهای عفونی اطفال
خطر آلرژنها برای کودکان زیر ۶ ماه دکتر عباس مومنزاده /استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
روده کودکان زیر ۶ ماه نسبت به میکروبها و ویروسها نفوذپذیری بالایی دارد. آلرژنها و مواد غذایی مانند شیرگاو برای این کودکان آلرژیزاست و به روده آسیب میرساند و آنها را دچار مشکلهایی مانند اسهال میکند. در فرایند تهیه غذا نیز ممکن است ضدعفونی کردن به خوبی صورت نگیرد و هنگام غذا خوراندن به بچه احتمال دارد میکروبها وارد دستگاه گوارش شوند. توصیه اکید میشود زیر ۶ ماه به هیچ عنوان غذای اضافه به کودک داده نشود. غذاهایی مانند آب خورش نیز به هیچ عنوان نباید به کودک داده شود. پس از ۶ ماهگی غذاهایی مانند برنج، لعاب برنج و حریره که با آرد برنج و شیر مادر تهیه شده به کودک داده میشود. اگر رشد کودک خوب نباشد و نیاز داشته باشد، میتوان این غذاها را از پایان ۴ماهگی شروع کرد اما اگر رشد و وزنگیری کودک خوب است این کار نباید زود شروع شود.
سفیده تخممرغ، انواع توت، خربزه، اسفناج و عسل بهدلیل اینکه ممکن است حساسیت و مسمومیت غذایی ایجاد کنند، تا یک سالگی نباید به کودک خورانده شوند. همچنین کودک از ۱۵ روزگی تا ۶ ماهگی باید روزی ۲۵ قطره ویتامین AD و بعد از ۶ ماهگی روزی ۲۵ قطره مولتیویتامین و ۱۵ قطره آهن بخورد. البته کودکان نارسی که وزن تولدشان زیر ۲ کیلو و ۵۰۰ گرم است، باید از زمانی که وزنشان به ۲ برابر وزن تولد رسید قطره آهن را شروع کنند.
منبع: هفته نامه سلامت