مقصود از روش القای غیر مستقیم در روش تربیت دینی کودکان و نوجوانان چیست؟
القای ارزش های دینی تا حدود شش سالگی به طور مستقیم ممکن است، زیرا کودکان تا این سن مقاومت روانی فراوانی در مقابل آموزه های دینی ندارند، اما از این سن به بعد با توجه به افزایش مقاومت روانی آنان باید از روش القای غیر مستقیم استفاده کرد.
القای ارزش های دینی تا حدود شش سالگی به طور مستقیم ممکن است، زیرا کودکان تا این سن مقاومت روانی فراوانی در مقابل آموزه های دینی ندارند، اما از این سن به بعد با توجه به افزایش مقاومت روانی آنان باید از روش القای غیر مستقیم استفاده کرد.
راهکارهای القای غیر مستقیم عبارتند از:
۱. داستان : ارزش های دینی را می توان در قالب داستان ( برای کودکان ، قصه گویی یا قصه خوانی، و برای نوجوانان هدیه کتاب های داستان) ارائه کرد. این درسی است که قرآن به ما می دهد. خدای متعال در قرآن کریم با داستان حضرت موسی و مرد صالح، درس تواضع و بردباری در مقابل معلم ؛ باداستان اصحاب لوط، درس عفت و پاکدامنی ؛ با داستان آدم و حوا، آموزش دوری از شیطان و با قصه حضرت مریم آموزه پاکدامنی و توکل به خدا را به ما ارائه می دهد.
۱. داستان : ارزش های دینی را می توان در قالب داستان ( برای کودکان ، قصه گویی یا قصه خوانی، و برای نوجوانان هدیه کتاب های داستان) ارائه کرد. این درسی است که قرآن به ما می دهد. خدای متعال در قرآن کریم با داستان حضرت موسی و مرد صالح، درس تواضع و بردباری در مقابل معلم ؛ باداستان اصحاب لوط، درس عفت و پاکدامنی ؛ با داستان آدم و حوا، آموزش دوری از شیطان و با قصه حضرت مریم آموزه پاکدامنی و توکل به خدا را به ما ارائه می دهد.
۲. شعر : استفاده از شعر های ساده و دور از صناعات پیچیده ادبی می تواند راهکاری برای القای ارزش های دینی باشد. برای کودکان خردسال می توانید شعری را بگوئید تا پس از حفظ، آن را زمزمه کند و ارزش ها به مرور برایش ملکه شود.
والدین درسهای بسیاری از قبیل اهمیت عبادت، سپاسگزاری به درگاه الهی، ساده زیستی، توکل به خدا، کمک به دیگران و … را می توانند در قالب شعر به کودکان بیاموزند.
به طور مثال، برای دختری که قرار است فردا وارد ۹ سالگی شود و ایام عبادتش را آغاز کند، از چنین شعری استفاده می کنیم:
بوی بهار دارد چادرنماز مادر
در دست های او هست، یک جانماز دیگر
ماه قشنگ امشب مهمان خانه ماست
یک آسمان ستاره در انتظار فرداست
من می کنم دوباره، رخت سفید بر تن
چون تا طلوع خورشید، ۹ ساله می شوم من
«مهری ماهوتی»
شاعر در این شعر از اصل تداعی معانی استفاده و چادر نماز مادر را با بهار و ماه قشنگ و آسمان پرستاره همراه کرده است که کودک به طور طبیعی آن ها را دوست دارد.
برای آموزش ساده زیستی؛ شکر خداوند؛ محبت و شادابی؛ از شعر دیگری بهره می جوییم:
شش دانه قاشق، شش دانه بشقاب
نان ونمکدان، یک کاسه آب
دیگی پر از آش ، یک شام ساده
در دور سفره، یک خانواده
با مهربانی با هم نشستند
در سینه شادی، بر چهره لبخند
گفتند اول نام خدا را
خوردند با هم، نان و غذا را
یک سفره خوب ، یک شام دلخواه
بعد از غذا هم الحمدلله
«مصطفی رحماندوست»
والدین درسهای بسیاری از قبیل اهمیت عبادت، سپاسگزاری به درگاه الهی، ساده زیستی، توکل به خدا، کمک به دیگران و … را می توانند در قالب شعر به کودکان بیاموزند.
به طور مثال، برای دختری که قرار است فردا وارد ۹ سالگی شود و ایام عبادتش را آغاز کند، از چنین شعری استفاده می کنیم:
بوی بهار دارد چادرنماز مادر
در دست های او هست، یک جانماز دیگر
ماه قشنگ امشب مهمان خانه ماست
یک آسمان ستاره در انتظار فرداست
من می کنم دوباره، رخت سفید بر تن
چون تا طلوع خورشید، ۹ ساله می شوم من
«مهری ماهوتی»
شاعر در این شعر از اصل تداعی معانی استفاده و چادر نماز مادر را با بهار و ماه قشنگ و آسمان پرستاره همراه کرده است که کودک به طور طبیعی آن ها را دوست دارد.
برای آموزش ساده زیستی؛ شکر خداوند؛ محبت و شادابی؛ از شعر دیگری بهره می جوییم:
شش دانه قاشق، شش دانه بشقاب
نان ونمکدان، یک کاسه آب
دیگی پر از آش ، یک شام ساده
در دور سفره، یک خانواده
با مهربانی با هم نشستند
در سینه شادی، بر چهره لبخند
گفتند اول نام خدا را
خوردند با هم، نان و غذا را
یک سفره خوب ، یک شام دلخواه
بعد از غذا هم الحمدلله
«مصطفی رحماندوست»
۳. شرح حال بزرگان : برای کودکان از زندگی بزرگان و اندیشه وران اسلامی و غیر اسلامی بگویید تا از زندگی آنان درس بگیرند. از رهبر معظم انقلاب اسلامی _ حضرت ایت لله خامنه ای بگویید که برای کمک به پدر، قم و تحصیل در آن را رها ساخته و به مشهد عزیمت کرد و خدای بزرگ وی را به جهت توجه به پدر، به اوج عزت و عظمت رسانید.
از سید رضی بگویید که جلو قبرستان غیر مسلمانان از اسب پیاده شد و فرمود: در این قبرستان شخصی دفن شده است که معلم غیر مسلمان من بود.
از سید رضی بگویید که جلو قبرستان غیر مسلمانان از اسب پیاده شد و فرمود: در این قبرستان شخصی دفن شده است که معلم غیر مسلمان من بود.
۴. فیلم، کارتون و نمایشنامه: فیلم و کارتون به جهت جذابیت و نمایشنامه به جهت صحنه پردازی و نور پردازی های زیبا، کودکان را جذب می کند و سبب تثبیت آموزه های دینی و اخلاقی می شود؛ پس از این شیوه القای غیر مستقیم نیز استفاده کنید.
منبع: نسیم مهر(جلد ۱)؛ حسین دهنوی
