یکسالگی آغاز تحرکهای مهارتساز دوران کودکی است. اگرچه به نظر میرسد کودک بهطور بیهدف برخی فعالیتها را انجام داده و به اینسو و آنسو میرود اما در واقع این دوران، کودک نوپا در حال افزایش توانمندیها و مهارتهای خاص خود است.
او با وسایل مختلف سر و کار پیدا کرده و با تجربه دنیای بیرونی به اندوختههای دانشی و مهارتیاش اضافه میکند. بنابراین بازی کودک با وسایل و لوازم خانگی، اسباببازیهای مخصوص این دوره در رشد مهارتهای فیزیکی، ذهنی و اجتماعی او تأثیرگذار است.
تواناییهای فیزیکی
کودک پس از گذشت یکسال و پس از اینکه مهارت راه رفتن را فراگرفت به تمرین آن میپردازد. او دیگر صرفاً به راه رفتن فکر نمیکند بلکه راه رفتن را بهترین وسیله برای کشف محیط بیرون از خود میداند بنابراین برای کشف دنیای بیرونی نیازمند مهارتهای دیگر نیز هست.
مهارتهایی مثل هل دادن و کشیدن اشیا، روی هم گذاشتن آنها، خالی و پر کردن ظروف و ضربه زدن و تولید سروصدا. او ساعتها مشغول بازیهای تکراری با اشیا میشود و حتی برخی اوقات اشیا را جابهجا میکند.
از پلههای خانه بالا میبرد، با پاهایش به آنها ضربه زده و اثر عملکرد خود را روی اشیا تجربه میکند. او حتی میتواند مهرههای درشت را بند کرده و از این بازی تکراری لذت زیادی ببرد.
گرچه مهارتهای کودک با انجام این فعالیتها افزایش پیدا میکند ولی در اصل در حال اکتشاف دنیای بیرونی خودش است.
تواناییهای ذهنی
دانشمند کوچک خانه، علاقه زیادی به دانستن علت وقایع دارد. اینکه یک وسیله چگونه حرکت میکند. یا اگر او لیوان را از روی میز بیندازد چه خواهد شد؟!
به همین خاطر او در این سن علاقه زیادی به اشیا متحرک پیدا میکند و خود نیز وارد عمل شده و اشیا و مواد را با یکدیگر ترکیب کرده و با کنجکاویهای کودکانهاش آزمایشهای ثابتی با اشیا میکند شاید او دهها بار لیوان را از روی میز بیندازد و هر بار با نگاهی اعجابانگیز به آن بنگرد.
-
نوپای تازه وارد علاقه خاصی به پنهان کردن اشیا و اسباببازیهایش دارد و بهطور کلی وقتی به یکسال و نیمگی میرسد از دستهبندی وسایل و اسباببازیهایش لذت میبرد.
-
او علاقه خاصی به گذاشتن اشیا مشابه در یک گروه دارد بنابراین صرف ساعتها وقت برای انجام این کار برایش لذتبخش است.
ساعتها بازیهای تکراری و بیهدف را دنبال میکند اما بالاخره در پایان این حرکت بیهدف به تشخیص اشیا با کمک علائم میرسد. حالا دیگر میتواند تصاویر را در کتاب شناسایی کند و گاه مداد دست گرفته و خطوط ناهماهنگی را روی کاغذ ترسیم کند. و با این شیوه نخستین بازیهای تقلیدی خود را آغاز میکند. تکالیف تقلیدی بزرگسالان را بویژه تکالیف خانگی و خانهداری را انجام میدهد.
تواناییهای اجتماعی
کودک یکساله هنوز آنقدر تواناییهای اجتماعیاش رشد نکرده تا بازی با سایر همسالانش را بر بازی انفرادی ترجیح دهد. بیشتر بازیهای او به صورت انفرادی شکل میگیرد و گاه با والدین خود بازی میکند. به همین خاطر سعی در انجام تکالیف بزرگسالان دارد.
نوپای یکساله حالا معنای محبت کردن به دیگران را خوب میفهمد و لبخندهای گاه به گاه به دیگران را آغاز میکند. او علاقه خاصی به نگاه کردن تصاویر کتاب و شنیدن شعرهای قافیهدار دارد با این شیوه مهارت زبان آموزشیاش را تقویت میکند.
با این اوصاف به نظر میرسد کودک در یکسالگی تمایل زیادی به بازی با اشیا خانگی و برخی اسباببازیهای خاص سن خود دارد.
گرچه انواع و اقسام اسباببازیها در بازار یافت میشود و والدین نیز با تهیه وسایل بازی متناسب با سلایق خود از کودک میخواهند صرفاً با آن مشغول بازی شده و با وسایل خانه کاری نداشته باشند اما نباید فراموش کرد که هر کودکی متناسب با نیاز ذهنی، جسمی و اجتماعیاش با دنیای بیرون ارتباط برقرار میکند و محدود کردن او در محیط خانه باعث رشد ناکامل او خواهد شد.
همه اسباببازیها در این سنین میبایست از نوع اسباببازیهای فعال، اسباببازیهایی که حرکت میکنند و یا به وسیله خود کودک سر و صدا تولید میکند باشد.
لزومی ندارد اسباببازیهای این سن جزئیات زیادی داشته باشد اما هر چه واقعیتر باشد بیشتر مورد پسند کودک نوپا است. سبک بودن، حمل آسان و داشتن رنگهای روشن و براق از دیگر نکاتی است که در انتخاب اسباببازیها باید دقت کرد.
به نقل از وبلاگ کودکان