افـرادی کـه دچـار هـراس اجتماعی هستند، در مـوقعیـتهای اجتماعی، اضطراب شدیدی را تجربه میکنند. این گـونه افراد از موقعیتهایی که امکان دارد در آن از سوی دیگران مورد قضاوت و بررسی قرار گیـرند، هـراس دارند. آنها دائـما از آن بیـم دارنـد کـه مــورد قضاوت، ارزشـیابی، انتقاد، تحقیر و تمسخر دیگران واقــع شوند.
البته اغـلب مـردم در موقـعیـتهای خـاص اجتماعی مـانند صحبت در جمع و یا ورود به یک مکان مملو از افراد نـا آشــنـا دچـار خجالت و دستـپاچگـی شـده و مــضطرب میشوند کـه ایـن نـوع تــرس همـگـانی بیـانـگر هـــراس اجتماعی نیست.
در صـورتی اضطراب فرد جنبه هـراس اجتماعی پیدا می کند که:
۱) سبب شود تا فرد از موقعیت هراس آور اجتناب کند.
۲) هرگاه نتواند از آن بگریزد، آن موقعیت را با استرس و پریشانی شدید تحمل می کند.
۳) در زندگی روزمره فرد تداخل قابل ملاحظهای پدید میآورد: کار، تحصیل، خـانــواده و زندگی اجتماعی.
افراد مبتلا به هراس اجتماعی از داشتن افکار نامعقول در رنجند. این گونه افراد معمولا از موقعیتهای زیر وحشت دارند:
۱) صحبت در جمع (متداول ترین)
۲) قرار گرفتن در کانون توجه دیگران
۳) خوردن و آشامیدن در مقابل دیگران
۴) نوشتن و یا کار کردن در حضور دیگران
۵) پرسش در یک جمع و یا گزارش دادن
۶) استفاده از توالت عمومی و وسایل نقلیه عمومی
۷) مورد انتقاد و اذیت دیگران قرار گرفتن
۸) ملاقات با افراد مهم مانند کارفرما، مدیر، رئیس
۹) ارتـبـاط بـا دیـگران: قـرار ملاقات گذاشتن، به میهمانی رفتن، شلوغـی، آغاز گفتگو، خرید رفتن
۱۰) طرز تفکر دیگران نسبت به وی.
۱۱) اشتباه کردن در حضور دیگران
● علائم هراس اجتماعی
هنگامی که فرد در معرض موقعیت هراس آور قرار میگیرد، دچار این علائم می شود:
۱) چهره افروخته، لرزش بدن، خشکی دهان و گلو، تیک عصبی، افزایش ضربان قـلـــب، تعریق کف دستها، احساس سرگیجه و حالت تهوع، درد شکم، سر درد، تنفس سریع و کم عمق.
۲) احساس اینکه حرفی برای گفتن ندارد.
۳) احساس بلاتکلیفی و نبود اعتماد به نفس.
۴) هجوم افکار منفی: (خـودم را ملعبه دست دیگران کردم) جـز بـه افـکار مـنفی و بـازخوردها و واکنشهای منفی دیگران و خود اضطرابی نمیتواند تمرکز کند.
۵) درک این موضوع که این افکار نامعقول هستند.
۶) میل شدید به گریختن از محل.
● ترسهای برخاسته از هراس اجتماعی
۱) نگرانی از آنکه دیگران متوجه علائم اضطرابی شوند؛ مانند: تـعریـق و جـمـلات از هــم گسیخته.
۲) ترس از احمق، مضحک و نادان به نظر رسیدن
۳) ترس از ساکت، کسل کننده و خسته کننده به نظر آمدن.
۴) ترس از بی کفایت به نظر آمدن.
● قبل و بعد از موقعیت استرسزا
فرد نه تنها در لحظه موقعیت استرسزا دچار اضطراب میشود، بـلـکه پـیش از وقوع آن و حتـی از یــک هفته مانده به آن، صحنه استرسزا را پیش بینی کرده و اضـطراب وی آغـاز میشود. پس از پایان یافتن واقعه نیز عملکرد و گفتههای خود را مورد ارزیابی قرار میدهد و معمولا از آنها رضایت کامل نداشته و خود را مورد نکوهش قرار می دهد. هرگاه هراس اجتماعی فرد درمان نشود، عواقب زیر را به دنبال خواهد داشت:
۱) مصرف مشروبات الکلی برای غلبه بر اضطراب.
۲) استفاده از داروهای آرامبخش.
۳) افسردگی.
۴) مشکل در ایجاد و تداوم ارتباط با دیگران.
۵) محرومیت از فرصتهای شغلی و تحصیلی.
۶) انزوا و کناره گیری از خانواده و اجتماع.
۷) درگیر شدن با افکار خودکشی.
● روشهای درمان
۱) به کار بردن تکنیکهای غلبه بر اضطراب: شـامـل ریـلـکس کـردن عـضـلات، تـنـفس عـمیق و آهستـه، مدیتیشن و تصویر سازی ذهنی.
۲) آموزش مهارتهای اجتماعی: الگو سازی رفتارهای مناسب و پس از آن تمرین آنها در فعالیتهای واقعی زندگی.
۳) در معرض عامل هراس آور قرار دادن: فرد را به مرور با عامل وحشت زا روبرو کرده و ترس وی را اینگونه کاهش می دهند.
۴) دارو: آرام بخشها، داروهای ضد افسردگی و سرکوب کننده سروتونین.
۵) مشارکت در فعالیتهایی که اعتماد به نـفس و حـس امـنـیـت فـرد را افـزایش می دهد.
۶) به چالش طلبیدن افکار نامعقول و مثبت اندیشی