کودکان تا قبل از سنین سه تا چهار سالگی نمی توانند کاملا بین واقعیت و رویا قضاوت چندانی قائل شوند. در واقع وقتی چیزی خلاف واقعیت می گویند، می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
*فراموشی: وقتی شما کودک خردسالتان را به خاطر اینکه مداد رنگی خود را به دیوار کشیده دعوا می کنید و او می گوید که کار او نبوده، احتمالا دروغ نمی گوید. او فراموش کرده که چنین کاری کرده است یا آن قدر آرزو دارد که ای کاش کار او نمی بود که در ذهنش باور کند رفتار او خطا از نبوده است.
*جایز الخطا نبودن در کودک : وقتی پدر و مادر تصور کنند که بچه آنها اصلا نمی تواند خطا کند، خود کودک هم کم کم باور می کند. مثلا وقتی شیرینی را روی زمین می ریزد، به خودش می گوید: « مامان، بابا واسه این منو خیلی دوست دارند که بچه خوبیم. پس بچه خوب شیر زمین نمی ریزه. پس من نریختم.» یا اصلا«کدوم شیر؟»
*صداقت: در سالهای اولیه رشد کودک، داستان بافی عموما بی ضرر است و بخشی از رشد طبیعی کودک یک ساله، دوساله به شمار می آید. به علاوه شما قصه های افسانه ای برایش تعریف میکنید، چه اشکالی دارد که او هم قصه های ساخته و پرداخته ذهن خود را برایتان تعریف کند. به همین ترتیب وجود دوستان تخیلی نیز برای خردسالان طبیعی است و نشانگر رشد تخیل اوست. حتی زمانی که او از دوست خیالی اش برای ما تعریف می کند، جای نگرانی نیست. چنین دوستانی به او کمک می کنند که کشف کند چه کسی می خواهد باشد.
*برخورد درست: با او شوخی کنید. البته شما نمی خواهید دروغگویی را تشویق کنید، ولی بهترین روش برخورد با این مساله در سن بین سه تا پنج سال آن است که خونسرد باشید و با لذت به داستان او گوش بدهید.
*متهم نکردن: مسئله را طوری مطرح کنید که او خود به خود مایل به اقرار ماجرا شود، نه اینکه بترسد و اقرار کند. مثلا می توانید بگویید:« عجیبه که این مداد و رنگیها دور و اطراف اتاق ریخته. کاش یکی کمک می کرد اینها را جمع می کردم. » یا او را تشویق به صداقت کنید. مثلا وقتی کودک می گوید که یواشکی یک شیرینی برداشته، او را فورا سرزنش نکنید. اگر این رفتار وی را با داد و فریاد و نکوهش پاسخ دهید، احساس خواهد کرد که راستگوئی فایده ای ندارد.
بهتر است به آرامی به او یادآوری کنید که قبل از برداشتن چیزی باید اجازه بگیردو ضمنا از او به خاطر اینکه راستش را گفته تشکر کنید. بدین ترتیب او درمی یابد که راستگویی مزایا و محاسن خودش را دارد.
بهتر است به آرامی به او یادآوری کنید که قبل از برداشتن چیزی باید اجازه بگیردو ضمنا از او به خاطر اینکه راستش را گفته تشکر کنید. بدین ترتیب او درمی یابد که راستگویی مزایا و محاسن خودش را دارد.
*انتظار نداشتن بیش از حد: کودک خردسال را با انبوه انتظارات و قواعد و مقررات تحت فشار نگذارید. او همه آنها را درک نمی کند و از پس همه آنها برنمی آید. لذا ممکن است برای اینکه شما ناراحت نشوید، دروغ بگوید.
*دوست داشتن : وقتی ناخواسته چراغ اتاق خواب یا اسباب بازی یا لیوان و … می شکند، یا چیزی را می اندازد ازترس اینکه دیگر دوستش ندارید ممکن است مسئله را انکار کند. خوب است برایش توضیح دهید که شما او را همیشه دوست دارید، حتی وقتی کاری کند که بهتر بود انجام نمی داد.
*اعتماد: بگذارید کودک شما بداند که به او اعتماد دارید و خود شما نیز قابل اعتماد هستید. سعی کنید حتی المقدور دروغ نگویید. مثلا وقتی قرار است به او آمپول بزنید، نگویید: اصلا درد ندارد. و اگر قول دادید و نتوانستید عمل کنید شهامت عذر خواهی را داشته باشید.
منبع : اینگونه فرزندتان را تربیت کنید، دکتر عطاری کرمانی